Door: Ira van Eelen
Kweekvleesdeskundige
Onderwerpen als veehouderij en landbouw voelen momenteel zwaar en stroperig aan. Boeren zijn onzeker over hun toekomst en laten wanhopig hun stem horen: ‘no farmers, no food’ en dat klopt natuurlijk als een bus als ze moeten stoppen. “Gelukkig zijn er op dit moment diverse nieuwe en juist oude mogelijkheden die we zo snel mogelijk moeten uitwerken, zodat ‘farmers & food’ blijven”, veronderstelt kweekvleesdeskundige Ira van Eelen. “In plaats van nadenken over wat allemaal niet meer kan, moet de focus liggen op nieuwe mogelijkheden die er zijn of eraan komen.”
(precisie)Fermentatie
“Nieuwe ontwikkelingen worden steeds bekender en krijgen steeds meer aandacht. Het biedt nieuwe kansen en vooral ook hoop. Waar we dan aan moeten denken? Aan kweekvlees natuurlijk, zoals RESPECTfarms daarmee bezig is! Maar er zijn andere boeiende innovaties waar we straks veel mee kunnen. Denk aan precisiefermentatie. Dat is een geavanceerde techniek waarmee specifieke producten gemaakt worden door gebruik te maken van micro-organismen, zoals bacteriën en gisten. Door deze micro-organismen op de juiste manier in te zetten kun je bijvoorbeeld eiwitten creëren voor vleesvervangers en zuivelalternatieven, maar je kunt ook zorgen voor de aanmaak van vitamine B12 en je kunt er specifieke enzymen mee maken voor in voeding of voor in wasmiddelen bijvoorbeeld, om vlekken te helpen afbreken.
Onlangs deelde de Dierenbescherming de Deltaplan Veehouderij Awards van 2024 uit aan Those Vegan Cowboys. Dit is een mooi voorbeeld van een bedrijf dat zich bezighoudt met het maken van kaas door middel van precisiefermentatie op basis van suikerbieten. In de toekomst willen ze zelfs gras kunnen inzetten. En dat is nog maar een tipje van de sluier van wat er allemaal mogelijk is en gaat zijn.
Algenproductie
Er wordt momenteel ook volop geëxperimenteerd met algenproductie. Door specifieke algensoorten te kweken, kun je allerlei voedzame voedingsmiddelen en -supplementen maken. Maar algen zijn ook geschikt voor biobrandstof, huidverzorgingsproducten en afvalwaterreiniging, om maar wat te noemen. Het kweekproces is veelbelovend en ontzettend milieuvriendelijk. Je kunt algen op natuurlijke wijze laten groeien en breed inzetten.
Regeneratieve landbouw
Boeren die circulair werken, verspillen zo min mogelijk en sluiten kringlopen door vooral natuurlijke hulpbronnen in te zetten. Dat wil zeggen dat afvalstoffen uit het ene proces worden gebruikt voor een ander proces. Zoals mest van dieren dat als natuurlijke meststof voor gewassen kan fungeren in plaats van kunstmest. Ook kan het betekenen dat boeren energie opwekken uit duurzame, natuurlijke bronnen. Kringlooplandbouwboer kan ook met meerdere gewassen, in plaats van monoculturen. Dit bevordert de biodiversiteit en vermindert de kans op ziekten en plagen. Dat is een vorm van regeneratieve landbouw, oftewel: een manier om landbouw en veeteelt te combineren met het herstellen van de natuur.
Een andere vorm van regeneratieve landbouw is agroforestery. Een boer teelt dan bomen en gewassen op hetzelfde stuk land. De bomen geven fruit of noten, hout en vezels, en dragen bij aan het behoud van een gezonde bodem, het beheer van water en aan een rijkere biodiversiteit. Om die bodem gezond te houden wordt ook wel ‘groenbemesting’ gebruikt. Dat zijn zogenoemde ‘cover crops’ die de bodem bedekken en beschermen en die voor een prettige bodemstructuur en verbeterde vruchtbaarheid zorgen. En zo zijn er nog talloze, prachtige manieren om landbouwactiviteiten samen te laten gaan met natuurherstel en met nieuwe technieken. Het is belangrijk dat al die verschillende initiatieven meer gezamenlijk gaan kijken naar oplossingen voor de korte en lange termijn. Veel van deze initiatieven hebben meer overeenkomsten met elkaar dan verschillen, en daar moet je elkaar gaan zoeken en vinden.
Samenwerken!
O, ik kan hier uren over doorvertellen. Want ik heb het nog niet eens gehad over de mogelijkheden die paddenstoelen allemaal met zich meebrengen en over de productie van biomaterialen zoals hennep of het afvangen van carbon uit de lucht. Nu is de belangrijkste boodschap die ik graag meegeef dat al deze (en nog veel meer) innovatieve landbouwmethoden, -activiteiten en -keuzes niet los van elkaar hoeven te bestaan. Het is niet ‘dit’ of ‘dat’. Al deze ideeën gaan elkaar enorm versterken. Klein voorbeeldje: bij sommige zonnepanelenvelden worden onder de zonnecellen paddenstoelen gekweekt. Je houdt namelijk onwijs veel ‘grond’ over, maar gewassen groeien er door de schaduw nauwelijks. Terwijl het voor andere gewassen (en verschillende paddenstoelen) een lusthof kan zijn. Er zijn meer initiatieven waarbij boeren het land met verschillende technieken delen. Dat is niet alleen efficiënt, maar ook nog eens een stuk goedkoper.
Al met al zie ik de toekomst positief in ALS we in gezamenlijkheid de juiste focus hebben, respect hebben voor de mensen die nu in ons voedsel voorzien en met hen gaan kijken wat er is, wat er gaat kunnen en wat we nodig hebben. Hierin hebben overheden en universiteiten een belangrijke rol te spelen om dit te faciliteren. We zijn er nog niet en er moet nog heel wat onderzocht en ontwikkeld worden, maar ik zie zoveel mogelijkheden! Ik ontferm mij vooral over kweekvlees, maar volg ook de andere mogelijkheden en innovaties op de voet. Fantastisch als dat straks naast elkaar kan bestaan en elkaar en als we daarmee nog steeds lekker en gezond kunnen eten terwijl we dierenleed van miljoenen dieren in de veehouderij kunnen voorkomen.”
